Przyczyna klęski Kartaginy w 2 wojnie punickiej

[Witia]

można by też spojrzeć na skład obu armii ale nie pod kątem typu uzbrojenia ale tego jakie kontyngenty wchodziły w skład tegoż wojska.

To śmiało, śmiało wiedzy nigdy za wiele.

Zwycięstwa republiki rzymskiej w bitwach takich jak pod Cissis(600 zabitych Kartagińczyków, 2000 jeńców), Grumentum(2000 zabitych Kartagińczyków), pod Nolą(5000 zabitych Kartagińczyków), pod Cagliari(12000 zabitych Kartagińczyków, 3700 jeńców), pod Lliturgi(60 tys. kartagińczyków pokonanych przez 16 tys. Rzymian), pod Beneventum (16 tys. zabitych Kartagińczyków) etc. etc.(a to tylko bitwy z 215 i 214 r. p.n.e.), pokazują, że Rzym nie został nawet draśnięty w bitwach nad Ticinusem, Jez. Trazymeńskim, Trebią czy Kannami.

A można poczytać coś konkretnego w internecie o tych zwycięskich bitwach Rzymu ? bo szukam, ale coś nie mogę znaleźć.

[sargon]

Często spotyka się zarzut, iż Hannibal powinien zdobywać miasta rzymskie, zamiast bezcelowo pałętać się po Rzymie. Na ile jest to prawdą ?

Zadną, ponieważ tak się składa, że Hannibal pozdobywał trochę miast w Italii, zaś po Rzymie o ile wiem nigdy się nie pałętał, bo wszak nie wpuścili go za mury
Z owych miast, to np. Telesia, Nuceria, Acerrae, Casilinum, Petelia, Consentia, oczywiście Tarent.

Armia Hannibala nie była zbyt dobrze przystosowana do zdobywania miast. Wg historyków brakowało w niej wojsk inżynieryjnych, nie wspominając o braku machin oblężniczych.

J.w.
Przykłady wybudowania machin oblężniczych "na miejscu" w Italii podaje Kęciek "Wojna Hannibala" s. 272 (przeciw Kyme 215 r, 213/212 r przeciw akropolowi Tarentu). Samo to implikuje istnienie korpusu inżynieryjnego w armii Hannibala, nawet pomijając przykład Saguntu.
W kwestii kartagińskiej sztuki oblężniczej polecam artykuł Campbella "Hannibal at the gates. Carthaginian siegecraft in perspective" Ancient Warfare AUG/SEPT 2009, w kwestii zdobytych miast ów artykuł i np. Lancel "Hannibal" s. 182, 184

Znów okazało się, że zachwiały się podstawy kart Hadaszt, Libijczycy byli ludem skorym do buntów znacznie bardziej niż sojusznicy Rzymu na półwyspie

Libijczycy? Raz po raz się buntowali, jednak zadni nie przyłączyli się do Scipio. Z kolei ja nie tak jednoznacznie oceniałbym "skłonność do buntów" na niekorzyść Libijczyków - wszak socii jak by nie było się też częściowo zbuntowali, a w czasie wojny sprzymierzeńczej, to nawet bez zachęty Hannibala.
Chyba chodzi Ci o Numidów... którzy w większości nie znajdowali się pod panowaniem Kartagińczyków. Sojusznik to nie od razu poddany (chyba, ze u Rzymian )

Co do samego H. miał podejście inne niż dotychczasowi wodzowie. Niejako tradycja było to, ze wódz który przegrał popełniał samobójstwo (wystarczy spojrzeć na to co działo się z wodzami na Sycylii, albo dlaczego Kartagina zniszczyła Himerę)

Hazdrubal Barkida po Baecula popełnił samobójstwo? Magon Barkida i Hazdrubal Giskonida po Ilipie? Ten ostatni po bitwie nad Bagradasem?
Już nie te czasy, co zdobycie Himery.

Po pierwsze Maharbal jakoby miał rzec, iż Hannibal zwyciężać potrafi ale ze zwycięstwa korzystać już nie. Jakby nie spojrzeć wydaje się to prawdą, i nieważne czy ów persona tak rzekła czy też powiedział to ktoś inny.

Może Tobie się wydaje...
Ja jestem za to pewien, że spod Kann nie można dotrzeć do Rzymu w 5 dni, co także znajduje się w tym cytacie. Całość jest po prostu literackim upiększeniem Liviusa.

Po drugie natomiast mój profesor od starożytnej kiedyś(kiedy wygłaszałem referat na temat przybytków terytorialnych Rzymu do wojen galijskich Juliusza Cezara i ich wpływu na politykę wewnętrzną Senatu w Republice) powiedział, iż pomimo tego, że Rzymianie potrafili wystawić bardzo dobrą armię, którą nawet średni dowódca potrafił zwyciężać(przeciwnie do innych państw gdzie wybitna jednostka była obowiązkiem przy konglomeracie ich wojsk), to Rzymianie jak żadna inna nacja potrafiła uczyć się, i to szybko, na błędach przeciwnika.

Tak, przeciętnie 5,21 raza szybciej niż średnia śródziemnomorska... :roll:

Z kolei Rzym pomimo kilku spektakularnych porażek(o których uczą w szkole) nie był wcale ciągle przegranym. Zwycięstwa republiki rzymskiej w bitwach takich jak pod Cissis(600 zabitych Kartagińczyków, 2000 jeńców), Grumentum(2000 zabitych Kartagińczyków), pod Nolą(5000 zabitych Kartagińczyków), pod Cagliari(12000 zabitych Kartagińczyków, 3700 jeńców), pod Lliturgi(60 tys. kartagińczyków pokonanych przez 16 tys. Rzymian), pod Beneventum (16 tys. zabitych Kartagińczyków) etc. etc.(a to tylko bitwy z 215 i 214 r. p.n.e.), pokazują, że Rzym nie został nawet draśnięty w bitwach nad Ticinusem, Jez. Trazymeńskim, Trebią czy Kannami.

(bold by me)
Nie, że nie został draśnięty, tylko że miał potężne rezerwy. Utrata ok. 100 tys ludzi w ciągu dwóch lat powaliłaby każde inne państwo śródziemnomorskie. A Rzym miał jeszcze bezp. po Kannach 10-20 tys ludzi w Galii Nadpadańskiej, zas w środkowej Italii pod koniec 216 r ok. 40 tys ludzi w polu, nie licząc garnizonów.
Poza tym chętnie zobaczę skąd masz dane o tych bitwach. Cissis (chyba Cissa?) to w 215-214 r? Grumentum niby też i to na dokładkę zwycięstwo Rzymian?
Cagliari to na Sardynii, chyba chodzi o Cornus... Skąd te liczby? Przedostatnia to już jakaś kompletna bajka. Ilu wg Ciebie było Kartagińczyków pod Beneventum w 214 r?
Oczywiście na źródłach, jeśli łaska.



Co do oblężenia Rzymu przez Hannibala, to było to beznadziejne przedsięwzięcie. Po pierwsze - po Kannach Hannibal musiał wykurować ludzi, 5700 stracił, o wiele wiecej było rannych, nie był wieć w stanie tak od razu iść na Rzym. Pod murami był w stanie stanąć najmniej dopiero po kilku tygodniach. Oblegać na dobrą sprawę musiałby w zimie. Po drugie, jeśli zająłby się oblężeniem Rzymu nie byłoby nikogo, kto "przekonywałby" Italików by porzucili Rzymian i przeszli na stronę Kartaginy - nikt by się do niego nie przyłączył, może z wyjątkiem Kapui. Po trzecie, wzięcie Rzymu głodem nie wchodziłoby w rachubę - zapasy można było dostarczać rzeką, Rzymianie panowali na morzu. Szturm na pewno nie. Po czwarte, obleganie miasta z wrogiem za plecami to proszenie się o katastrofę - a armia Albinusa spokojnie mogła zostać wezwana z Galii (została zniszczona dopiero na przełomie 216/215 r), ponadto należy też liczyć inne oddziały, któe mogłyby do niego dołączyć, np. dwa legiony kanneńskie i legion okrętowy stacjonujący po Kannach w Teanum Sidicinum. Ponadto byli jeszcze socii z północy, którzy wtedy nawet nie okazywali niezadowolenia (jak np. kilka lat później).
Poza tym logistyka - zaopatrzenie ok. 40 tys. armii siedzącej pod murami, we wrogim kraju (w Latium Hannibal nie miał absolutnie żadnych sprzymierzeńców), w dodatku z wrogą armią siedzącą na plecach... to nie Rzym zacząłby pierwszy odczuwać głód.


Przyczyny klęski Kartaginy?
Dysproporcja sił, cieciowatość dowodców kartagińskich w Hiszpanii, niechęć Italików do wspomagania Hannibala swoimi kontyngentami (oczywiście tylko tych co do niego przeszli, 40%), co wynikało częściowo z dobrego rozplanowania kolonii latyńskich na terenie Italii, rzymskie panowanie na morzu.

[Witia]

Zadną, ponieważ tak się składa, że Hannibal pozdobywał trochę miast w Italii, zaś po Rzymie o ile wiem nigdy się nie pałętał, bo wszak nie wpuścili go za mury

Catched

Dysproporcja sił, cieciowatość dowodców kartagińskich w Hiszpanii, niechęć Italików do wspomagania Hannibala swoimi kontyngentami (oczywiście tylko tych co do niego przeszli, 40%), co wynikało częściowo z dobrego rozplanowania kolonii latyńskich na terenie Italii, rzymskie panowanie na morzu.

No właśnie, a jeżeli dostarczono by mu świeże siły przez Iberię ? Czy wogóle taka opcja istaniała ?

I pytanie drugie, czy możemy oszacować potencjał ludzki Kartaginy ? Wiesz, cały czas chodzi mi o to, czy z punktu widzenia 'zasobów ludzkich' Kartagina była równorzędnym przeciwnikiem dla Rzymu. Dla mnie będzie informacja bardzo istotna, gdyż jednak nie sama jakoś armii, czy jej ilość w danym momencie, decyduje o sukcesie. Trzeba jeszcze mieć czym uzupełniać straty i móc je dostarczyć w odpowiednie miejsce, o czym wspomniał Kwidzu.

[sargon]

No właśnie, a jeżeli dostarczono by mu świeże siły przez Iberię ? Czy wogóle taka opcja istaniała ?

Oczywiście, tylko trzeba było pokonać armię braci Scipio - np. pod Iberą. Hazdrubal miałby wolną drogę do Italii, bo w Galii Nadpadańskiej już nie było armii Albinusa.

I pytanie drugie, czy możemy oszacować potencjał ludzki Kartaginy ? Wiesz, cały czas chodzi mi o to, czy z punktu widzenia 'zasobów ludzkich' Kartagina była równorzędnym przeciwnikiem dla Rzymu. Dla mnie będzie informacja bardzo istotna, gdyż jednak nie sama jakoś armii, czy jej ilość w danym momencie, decyduje o sukcesie. Trzeba jeszcze mieć czym uzupełniać straty i móc je dostarczyć w odpowiednie miejsce, o czym wspomniał Kwidzu.

Kartagina była oczywiście słabsza demograficznie, nawet biorąc pod uwagę Hiszpanię. Kiedyś na stronie forum był tekst o wojnach punickich bodajże z Piotrowicza (nie pamiętam zupełnie), z któego wynikało, że Rzym miał w sumie ok. 3,5 mln ludności, Kartagina ok. 2,5-3 mln.
Ale biorę Ziółkowskiego "Historia Rzymu" i pisze on:
"W starciu tym [wojnach punickich - s.] Rzym od początku zdecydowanie górował nad adwersarzem potencjałem demograficznym, ekonomicznym i militarnym [...]" s. 176
"Owo "hiszpańskie imperium Kartaginy" nie zlikwidowało przewagi Rzymu, ale sprawiło, że musiał on znowu liczyć się z niedawnym wrogiem [...]" s. 189-190

[Witia]

Ok, a jak wygląda sprawa systemu rekrutacyjnego w Kartaginie ? Wiem, że w Rzymie mamy do czynienia z armią obywatelską, w której ludzie byli powoływani pod broń, gdy siły armii konsularnej nie wystarczały do pokonania wroga. Jak to wyglądało u Punijczyków ? Czy faktycznie była to armia oparta głównie na najemnikach ?

[Baal-Melkart]

Często spotyka się zarzut, iż Hannibal powinien zdobywać miasta rzymskie, zamiast bezcelowo pałętać się po Rzymie. Na ile jest to prawdą ?

Zadną, ponieważ tak się składa, że Hannibal pozdobywał trochę miast w Italii, zaś po Rzymie o ile wiem nigdy się nie pałętał, bo wszak nie wpuścili go za mury Z owych miast, to np. Telesia, Nuceria, Acerrae, Casilinum, Petelia, Consentia, oczywiście Tarent.

I jeszcze parę innych, chociażby Metapont i Turioj. Do tego sprzymierzeńcy Hannibala też nie próżnowali i np. Brutiowie zajęli Kroton i Lokry.

Chyba chodzi Ci o Numidów... którzy w większości nie znajdowali się pod panowaniem Kartagińczyków. Sojusznik to nie od razu poddany (chyba, ze u Rzymian )

Mimo to bywali lojalni, jak np. Syfaks.

Cagliari to na Sardynii, chyba chodzi o Cornus...

Chodzi jednak chyba o Cagliarii i klęskę wyprawy Hazdrubala Łysego.

Z kolei Rzym pomimo kilku spektakularnych porażek(o których uczą w szkole) nie był wcale ciągle przegranym. Zwycięstwa republiki rzymskiej w bitwach takich jak pod Cissis(600 zabitych Kartagińczyków, 2000 jeńców), Grumentum(2000 zabitych Kartagińczyków), pod Nolą(5000 zabitych Kartagińczyków), pod Cagliari(12000 zabitych Kartagińczyków, 3700 jeńców), pod Lliturgi(60 tys. kartagińczyków pokonanych przez 16 tys. Rzymian), pod Beneventum (16 tys. zabitych Kartagińczyków) etc. etc.(a to tylko bitwy z 215 i 214 r. p.n.e.), pokazują, że Rzym nie został nawet draśnięty w bitwach nad Ticinusem, Jez. Trazymeńskim, Trebią czy Kannami.

(bold by me)
Nie, że nie został draśnięty, tylko że miał potężne rezerwy. Utrata ok. 100 tys ludzi w ciągu dwóch lat powaliłaby każde inne państwo śródziemnomorskie. A Rzym miał jeszcze bezp. po Kannach 10-20 tys ludzi w Galii Nadpadańskiej, zas w środkowej Italii pod koniec 216 r ok. 40 tys ludzi w polu, nie licząc garnizonów.
Poza tym chętnie zobaczę skąd masz dane o tych bitwach. Cissis (chyba Cissa?) to w 215-214 r? Grumentum niby też i to na dokładkę zwycięstwo Rzymian?Cagliari to na Sardynii, chyba chodzi o Cornus... Skąd te liczby? Przedostatnia to już jakaś kompletna bajka. Ilu wg Ciebie było Kartagińczyków pod Beneventum w 214 r?
Oczywiście na źródłach, jeśli łaska.

Też czekam z niecierpliwością. Przypominam też, że Kanny to nie ostatni duży skukces Hannibala. Pod Herdoneą (212 r. p.n.e.) posłał na tamten świat kolejne 16 tys. Rzymian.

Któreś nieduże miasto Hannibal oblegał przez kilka miesięcy(Tarent?).

Chodzi Ci raczej o Sagunt.

oraz niezdecydowanie macedończyków

Filip V miał dostatecznie dużo problemów ze Związkiem Etolskim, pozatym nie posiadał silnej floty. Przeprawa Filipa V do Italii była praktycznie niemożliwa. Zresztą w sojuszu Kartaginy z Macedonią chodziło raczej o rozgraniczenie stref wpływów niż realne wsparcie.

Ciekawią mnie "niesnaski w senacie Kartaginy", Hannibal i jego rodzina miały tam słabą pozycje? Kiedyś interesowałem sie tematem ale to bylo dawno i nieprawda, jednak w mojej pamieci nie zachowało sie nic o podziałach w najwyzszych władzach Kartaginy, natomiast ostatnio oglądałem film o Hannibalu(mierny dość), w którym jaką głowna przyczyne podano własne waśnie polityczne w Kartaginie... a jak to było na prawde ?

Barkidzi i ich stronnictwo od ok. 237 r. p.n.e. posiadali w geruzji punickiej pozycję dominującą, co nie znaczy, że opozycja nie istniała.

W ogóle ciekawa sytuacja, założyć można, że Kartagina była oligarchią. każda oligarchia pilnuje by nikt nie wybił się za bardzo, by nie obalił ustroju i nie wprowadził monarchii. zresztą w historii Kartaginy doszło już do tłumienia zapędów monarchiczno-tyrańskich. Hannibal prowadzący wojny z Rzymem daleko od Kartaginy, w dodatku z bratem równie aktywnym miałby zaplecze, siłę i poparcie społeczne predestynujące go na kandydata to jedynowładztwa a to zapewne nie uśmiechało się oligarchom kartagińskim. dziś czyni się założenia, że podobnie było z pogromca Hannibala a więc, że jego zanik swoisty czy też proces o korupcję etc z życia publicznego był wynikiem obawy przed przejęciem przez niego władzy. Zapewne Hannibal miał podobnie.

Duża przesada. "Kopanie dołków" pod Hannibalem zaczęło się w momencie, gdy Hannibal jako sufeta rozpoczął naprawę fiansów państwa od wykrycia "przekrętów" co poniektórych nobilów, nakazując im spłatę wyłudzonych sum. II wojna punicka nie była starciem jakiś tam Barkidów, którzy wykroili sobie państwo w Hiszpanii z Rzymem, ale starciem Kartaginy z Rzymem.

Niejako tradycja było to, ze wódz który przegrał popełniał samobójstwo

Tradycją było raczej rozpinanie nieszczęsnego wodza na krzyżu, jeśli nie miał dostatecznych koligacji

To znaczy, bo to znów grząski teren i jak dla mnie dziwny. Choćby kwestia walk z Macedonią czy Ilirami. Rzym po klęskach wojny z Hannibalem walczy z Macedonią i rozkłada ją, znów mówi się o potencjale mobilizacyjnym etc a zapomina się o stratach jakie zadane zostały przez Kartaginę.

Tak oczywiśćie. Kartagina tak zdemolowała potencjał demograficzny Rzymu, że ten w 214 r. operował "zaledwie" 18
legionami (nie licząc sił zaangażowanych w Hiszpani i obsady okrętów), czyli (wraz z kontyngentami sprzymierzeńców) ok. 180 tys. żołnierzy. Ale co to jest...

musiałoby przyjść z północy (no a tu są góry, potem rzeki...

Tu jest np. plemię Bojów, które pośle na tamten świat wraz z armią Lucjusza Postumiusza Albinusa.

Po pierwsze Maharbal jakoby miał rzec, iż Hannibal zwyciężać potrafi ale ze zwycięstwa korzystać już nie. Jakby nie spojrzeć wydaje się to prawdą

To proszę powiedzieć co miał zrobić Hannibal?

Na koniec chcę tylko postawić pytanie na temat zwycięstwa Hannibala i podporządkowania Rzymu Kartaginie. Jak długo utrzymała by Kartagina kontrolę nad rzymianami? Myślę, że bardzo krótko, rzymianie byli zbyt dumni, żeby komukolwiek się podporządkowywać, a nawet gdyby kilku senatorów zdecydowało by się podpisać z Hannibalem traktat(pewnie mocno niekorzystny dla nich) to po najdłużej 2-3 latach znalazło by się dziesięć razy tylu nobilów, którzy wystawili by armię chcąc odzyskać utracone profity jakie bez wątpienia czerpali z prowincji i jakie bez wątpienia zostałyby im zabrane przez Hannibala na rzecz np. Jego rodziny.

Ależ Kartagina bezpośredniej kontroli nad Rzymianami nie miała sprawować. Chodziło o zniszczenie systemu dominacji Rzymu w Italii i powołenie do życia mniejszych tworów państwowych. Zasada dziel i rządź. Kartagina dbałaby jedynie o zachowanie stanu równowagi między niezależnymi ludami Italii.

A jak to jest z potencjałem mobilizacyjnym obu państw ? Wojna to jednak nie same bitwy, a możliwości mobilizacyjne są nieziemsko istotne przy rozważaniu jej aspektów.

Jeśli dobrze pamiętam Liwiusz oszacował liczbę ludzi podlegających pod służbę wojskową na ponad 700 tys. (wraz z kontyngentami sprzymierzeńców). Niestety nie pamiętam w którym fragmencie swojego dzieła, ale kojarzy mi się to z najazdem Galów w 225 r. p.n.e. Sargonie może Ty pamiętasz? Kartagina o takiej liczbie mogła pomażyć. Zdaje się, że Kart Hadaszt przez okres wojny zmobilizowało ok 80 tys. żołnierzy, nie licząc oczywiście sił rekrutowanych w Hiszpanii.

Ok, a jak wygląda sprawa systemu rekrutacyjnego w Kartaginie ? Wiem, że w Rzymie mamy do czynienia z armią obywatelską, w której ludzie byli powoływani pod broń, gdy siły armii konsularnej nie wystarczały do pokonania wroga. Jak to wyglądało u Punijczyków ? Czy faktycznie była to armia oparta głównie na najemnikach ?

Z Kartaginą sprawa nie jest łatwa i proporcje bywają różne. Zasadniczo w armiach powoływanych w Kartaginie ich trzon stanowili Libijczycy na zasadzie poboru. Nie nazwał bym ich najemnikami, a raczej przymusowymi sprzymierzeńcami. Dostawali zresztą mniejszy żołd od typowych najemników. Do tych ostatnich zaliczyłbym Numidów i lekkzbrojnych Balearów. Co do armii Hannibala również wydaje mi się, że kontyngenty Iberów (z terenów zależnych od Kartaginy) należy nazwać sprzymierzeńcami a nie najemnikami. W chwilach zagrożenia Kartaginy (mam na myśli miasto) powoływano róznież armie obywatelskie. Myślę, że Sargon będzie miał więcej do powiedzenia w tej materii.

[sargon]

Chwila, tylko widzę, ze jeszcze czegoś nie zauwazyłem

Na koniec chcę tylko postawić pytanie na temat zwycięstwa Hannibala i podporządkowania Rzymu Kartaginie. Jak długo utrzymała by Kartagina kontrolę nad rzymianami? Myślę, że bardzo krótko, rzymianie byli zbyt dumni, żeby komukolwiek się podporządkowywać, a nawet gdyby kilku senatorów zdecydowało by się podpisać z Hannibalem traktat(pewnie mocno niekorzystny dla nich) to po najdłużej 2-3 latach znalazło by się dziesięć razy tylu nobilów, którzy wystawili by armię chcąc odzyskać utracone profity jakie bez wątpienia czerpali z prowincji i jakie bez wątpienia zostałyby im zabrane przez Hannibala na rzecz np. Jego rodziny.

Niestety, tu też nie mogę się zgodzić. Owszem, z traktatu z Filipem wiadomo, że Hannibal nie dążył do wymazania Rzymu z mapy, jednak błędem jest twierdzić, ze Rzymianie mogliby po wojnie napytac biedy Kartagińczykom. Hannibal szermował hasłem wolności Italików, Kapuę wręcz przekonywał, że miasto stanie się pierwsze w Italii itp.
Rzym zostałby po wojnie małym państwkiem obejmującym Latium, jeśli nie mniej - nie przedstawiałby większego zagrożenia dla Kartagińczyków niż 150 lat wcześniej, bo do tego punktu zostałby cofnięty. Inna sprawa, zeby nie przesadzić w drugą stronę i nie wywyższyć kogoś innego, jednak myślę, ze rozdrobnienie polityczne w Italii byłby Kartagińczykon zdecydowanie na rękę.
W każdym razie, gdyby Rzymianie chcieli od nowa podbijać Italię (w sytuacji gdy każdy by pamięta, że to już raz zrobili, wiec nikt nie wybrałby ich raczej "z dwojga złego" zamiast Sanmitów jak wcześniej) - cóż, życzę im powodzenia

OK.

Ok, a jak wygląda sprawa systemu rekrutacyjnego w Kartaginie ? Wiem, że w Rzymie mamy do czynienia z armią obywatelską, w której ludzie byli powoływani pod broń, gdy siły armii konsularnej nie wystarczały do pokonania wroga.

Rzym posiadał armię obywatelską zasilaną sprzymierzeńcami w stosunku teoretycznie 1:1, jednak socii z reguły było trochę / "bardziej niż trochę" wiećej. Podobnie we flocie, tyle że spośród rzymskich obywateli służyli w niej członkowie klasy proletariackiej, których nie było stać nawet na sprzęt dla velites. I oczywiscie takze socii, z reguły tzw. socii navales.
Standardowo wystawiano dwie armie konsularne, liczące razem jakieś 40-50 tys ludzi (liczebność nie była stała i de facto zależała od liczebności samych legionów i kontyngentów socii), w razie co można było wystawić następne dla prokonsulów, pretorów, propretorów itp.
Tak z grubsza.

Jak to wyglądało u Punijczyków ? Czy faktycznie była to armia oparta głównie na najemnikach ?

Nie.
Flota zasadniczo bazowała w całości na obywatelach - Kartaginy i miast podleglych. W armii główną siłą byli Libijczycy, zaś od podbojów Barkidów Iberowie. Były to jednak oddziały rekrutowane z podległych ludów na zasadzie obowiązku wojskowego, nie najemnicy. Z rodowitych Kartagińczyków rekrutowali się oficerowie i część jazdy. Jako najemników można rozpatrywać Balearów, możliwe że część jazdy numidyjskiej (bo częsć podsyłała kontyngenty na zasadzie przymierza / traktatu - np. kontyngent Masynissy czy Narawasa), Celtyberów (choć czy to nie byli sprzymierzeńcy...). Galów można myślę zaliczyć raczej jako sprzymierzeńców, podobnie Italików (głównie Bruttiów). Pod Zamą wsród najemników mamy też np. Maurow. To w czasie II WP.
Armie na Sycylii w czasie I WP składały się mniej wiecej w połowie z najemników, ponieważ Kartagińczycy musieli obsadzić flotę, jednak już po wojnie wobec buntu najemników i Libijczyków mamy w akcji... obywateli Podobnie w czasie wojny z Masynissą w połowie II w pne. W latach wcześniejszych obywatele zresztą też pojawiali się w polu, jak choćby nad Krimissos, z reguły jednak na dużą skalę angażowano ich tylko w Afryce.
Armię Hannibala w 218 r opisuje np. Lancel "Hannibal" 99-103, albo Goldsworthy "The Fall of Carthage" 30-34 (ogółem dla wojen punickich), Kęciek "Wojna Hannibala" s. 129-136.

Jeśli dobrze pamiętam Liwiusz oszacował liczbę ludzi podlegających pod służbę wojskową na ponad 700 tys. (wraz z kontyngentami sprzymierzeńców). Niestety nie pamiętam w którym fragmencie swojego dzieła, ale kojarzy mi się to z najazdem Galów w 225 r. p.n.e. Sargonie może Ty pamiętasz?

Polybios II, 24

Chodzi jednak chyba o Cagliarii i klęskę wyprawy Hazdrubala Łysego.

No, czyli Cornus

[Baal-Melkart]

Polybios II, 24

Dane prawie się zgadzają (ponad 700 tys. pieszych i ok. 70 tys. jazdy) tylko autora pomyliłem

No, czyli Cornus

Tak, Cornus . Tak to jest jak człowiek nie sprawdzi

[Maharbal]

Któreś nieduże miasto Hannibal oblegał przez kilka miesięcy(Tarent?).

Chodzi Ci raczej o Sagunt.

oraz niezdecydowanie macedończyków

Filip V miał dostatecznie dużo problemów ze Związkiem Etolskim, pozatym nie posiadał silnej floty. Przeprawa Filipa V do Italii była praktycznie niemożliwa. Zresztą w sojuszu Kartaginy z Macedonią chodziło raczej o rozgraniczenie stref wpływów niż realne wsparcie.

Nie, chodziło mi o Tarent właśnie. Sagunt swoją drogą.

Niezależnie od tego, o co miało chodzić w sojuszu Kartaginy z Macedonią, Filip zaprzepaścił dziejową szansę, a w rezultacie-wolność swojego kraju(oczywiście to w dłuższej perspektywie).

[Witia]

To jak w końcu jest z tymi wygranymi bitwami Rzymu i stratami Kartaginy idącymi w dziesiątki tysięcy ?