Grunwald-ilustrowany wykaz chorągwi obydwu stron konfliktu z dnia 15-07-1410

**Nezahualcoyotl** · 24-06-2015, 21:25

Powoli zbliża się 605 rocznica bitwy pod Grunwaldem zatem postanowiłem z tej okazji zrobić Wam taka niespodziankę która może również być pomocą naukową:

Chorągwie Królestwa Polskiego

Spoiler:

c.d.n.

**Gajusz Mariusz** · 25-06-2015, 03:37

Piękne pozycje, fakt:

**Nezahualcoyotl** · 25-06-2015, 21:02

Chorągwie Wlk. Księstwa Litewskiego

Prócz tego było w wojsku litewskim 40 chorągwi wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Witolda, pod którymi stawili się jedynie żołnierze litewscy, ruscy, żmudzińscy i tatarscy. Miały one jednak mniej liczne szeregi i mniejszą ilość broni niż oddziały polskie. Nie dorównywały również Polakom, gdy chodziło o konie. Godła zaś tych chorągwi były niemal wszystkie jednakowe. Prawie każda bowiem miała w herbie na czerwonym polu zbrojnego męża siedzącego na białym, niekiedy na czarnym albo rudym lub pstrokatym koniu i potrząsającego ręką z mieczem. Tylko 10 z nich miało inne godło i różniło się od pozostałych 30. Były na nich na czerwonym polu wymalowane znaki, którymi Witold zazwyczaj oznaczał konie, a miał ich całe mnóstwo. [...] Nazwano zaś te chorągwie, jedne od nazw ziem litewskich, a mianowicie: trocka, wileńska, grodzieńska, kowieńska, lidzka, miednicka, smoleńska, połocka, witebska, kijowska, pińska, nowogrodzka, brzeska, wołkowyska, drohiczyńska, mielnicka, krzemieniecka i starodubska. Inne zaś nosiły nazwy od osób książąt litewskich, których Witold wyznaczył na ich dowódców, mianowicie od Zygmunta Korybuta, Szymona lingwenowicza, Jerzego.

Spoiler:

c.d.n.

Zamieszczone przez Gajusz Mariusz

Piękne pozycje, fakt:

Polskie chorągwie dorwałem na Amazon a krzyżackie na Allegro.Warto mieć te albumy w swojej kolekcji zwłaszcza kiedy się zgłębia Wielką Wojnę 1409-11.Aż dziwne że taka pozycja nie doczekała się wznowień.

**Nezahualcoyotl** · 27-06-2015, 10:37

Chorągwie Zakonu Krzyżackiego

Spoiler:

c.d.n.

**RockMiguel** · 06-07-2015, 18:49

Na rycinie nr. 28 widnieje U-Boot

**kirlan** · 08-07-2015, 15:54

OOO!!! Pra pra ...dziadek!!!
Pośród krzyżackich na rycinie 7 woj ma na stroju "mojego rodowego" ogończyka!!

(patrzcie: mój avek).
Zawsze czułem że mam coś wspólnego z Donaldem T.

**Wald** · 09-07-2015, 22:26

hańba dla rodu! albo zdrajca albo tchórz co uciekł do niewoli! hańba!!!

Moja Chorągiew nr 21 wśród krzyżackich.

**Nezahualcoyotl** · 22-07-2015, 21:54

Zamieszczone przez kirlan

OOO!!! Pra pra ...dziadek!!!
Pośród krzyżackich na rycinie 7 woj ma na stroju "mojego rodowego" ogończyka!!

(patrzcie: mój avek).
Zawsze czułem że mam coś wspólnego z Donaldem T.

Eeej własnego przodka nie poznajesz w postaci Mikołaja Morawca herbu Powała który na rozkaz Władysława II Jagiełły zaniósł nowiny o grunwaldzkim zwycięstwie na dwór krakowski oraz biskupią chorągiew

.

P.S.Szczegółowe opisy chorągwi polskich oraz krzyżackich postaram się wrzucić jeszcze w tym tygodniu.

**Nezahualcoyotl** · 26-07-2015, 16:19

Opis chorągwi polskich:

Pierwsza była »Wielka« chorągiew krakowska, która za godło miała białego orła w koronie, z rozpostartymi skrzydłami, na czerwonym polu [...]". Jako najważniejsza chorągiew armii była gonfanonem, więc orzeł, wzorowany na orle z sarkofagu Władysława Jagiełły na Wawelu, jest usytuowany prostopadle do drzewca. Według Kroniki konfliktu król Jagiełło 9 lipca 1410 roku po przekroczeniu granicy Prus „[...] wspaniale i potężnie rozwinął swoje chorągwie i znaki i polecił im okazać się na pewnym polu [...] ze wszech stron otoczonym przez lasy i gaje [...]". Król wziął wtedy „wielką" chorągiew krakowską w swe ręce i modląc się, wezwał Boga na świadka, iż to nie on, lecz nieprzyjaciel dał powód do wojny. Po podniesieniu chorągwi król powiedział: „[...] W imię Twoje przeto [Boże], w obronie sprawiedliwości i narodu mego, chorągiew tę podnoszę [...]". Uroczystość zakończyło odśpiewanie Bogurodzicy, pieśni polskiego rycerstwa. Tuż przed rozpoczęciem bitwy „wielka" chorągiew krakowska znajdowała się na skrajnym prawym skrzydle sił Korony, na czele chorągwi z Małopolski i Rusi Halickiej. Dowódcą chorągwi był miecznik krakowski Zyndram z Maszkowic, zaś jej chorążym Marcisz z Wrocimowic. Jako przedchorągiewni tej najliczniejszej i najsilniejszej chorągwi szli najznakomitsi polscy rycerze. Wielu pochodziło spoza Ziemi Krakowskiej, jak np. Zawisza Czarny z Garbowa herbu Sulima, Florian z Korytnicy herbu Jelita (patrz nr 48), Domarat z Kobylan herbu Grzyma*ła,Skarbek z Góry herbu Habdank (patrz nr 47), Paweł Złodziej z Biskupic herbu Niesoba, Jan Warszowski herbu Nałęcz (patrz nr 28, 41), Stanisław z Charbinowic herbu Sulima oraz Jaksa z Targowiska herbu Lis (patrz nr 42).

Nie zachował się żaden konkretny opis wyglądu proporca królewskiego, używanego przez króla Władysława Jagiełłę. Zgodnie z interpretacja Andrzeja Nadolskiego wizerunek orła na rysunku - oparty na różnych późnogotyckich źródłach - ustawiony jest prostopadle do drzewca, jak w gonfanonie. Proporzec zakończony jest dwoma białymi ogonami. Na czas przemarszu osobisty proporzec królewski powierzono marszałkowi Królestwa Polskiego Zbigniewowi z Brzezia herbu Zadora (patrz nr 34), który prowadził straż przednia całej armii. Nikomu i pod żadnym pozorem nie wolno go było wyprzedzać. Na ilustracji proporzec znajduje się w rękach rycerza z rodu Ogończyk, którego herb (nazywany także Ogonem lub Powałą), odtworzono według rysunku z Herbarza Złotego Runa. Ród ten posiadał ziemie w okolicach Łęczycy. Nazwa rodu wywodzi się prawdopodobnie od imienia własnego. Herb Ogoń* czyk jest bardzo podobny do godła rodu Odrowąż (patrz nr 49). Podczas bitwy proporzec królewski znajdował się przy królu Władysławie. W trakcie jednego z krzyżackich ataków proporzec zwinięto, aby rycerze zakonni nie rozpoznali osoby polskiego monarchy. Dzięki temu krzyżacy nie zwrócili uwagi na Jagiełłę i towarzyszący mu mały oddział. Jedynie jeden z gości zakonu, rycerz z Łużyc, Dypold von Kóckritz, samodzielnie zaatakował polskiego króla. Prawdopodobnie rozpoznał on Jagielle., ponieważ często z ramienia zakonu posłował do Krakowa, lub też zwróciły jego uwagę zbroja i koń monarchy. Zranionego przez Jagiełłę von Kóckritza dobił sekretarz królewski Zbigniew z Oleśnicy, ukazany na koniu zaraz za królem
Druga była chorągiew »gończa«, z dwoma żółtymi krzyżami na niebieskim polu w herbie [...]". Opisując wygląd chorągwi, Długosz miał na myśli podwójny krzyż, któ* ry pojawia się na jagiellońskich monetach. Na monecie wybitej przez Jagiełłę w 1404 roku krzyż ten występuje razem z mottem „signum nostrum regale" („nasz znak królewski"), co oznacza, iż Jagiełło używał go jako znaku osobistego. Znak ten możemy uważać za herb dynastii Jagiellonów. Jego rodowód można by wywodzić z heraldyki litewskiej, będącej pod ortodoksyjnymi wpływami. Lecz podwójny krzyż był również herbem włączonej do Królestwa Węgierskiego Słowacji. Jagiełło przyjął go prawdopodobnie wraz z chrztem i małżeństwem z Jadwigą, córką Ludwika Węgierskiego. Chorągiew ta, podobnie jak trzecia - nadworna, miała charakter eksterytorialny. Choć nazwana „gończą", nie składała się bynajmniej - jak podawała starsza literatura naukowa - z gońców. Swą nazwę zawdzię*czała „gonitwie", czyli harcom rycerskim. Jej zadaniem było rozpoczynanie walki i pościgi, pełniła także funkcję straży przedniej. W szyku bojowym znajdowała się wraz z czesko-morawską chorągwią świętego Jerzego w środku prawego skrzydła wojsk koronnych. Zapewne początkowo obie chorągwie wchodziły w skład osłonowej grupy czterech lub sześciu chorągwi, dowodzonych przez marszałka Zbigniewa z Brzezia. W bitwie chorągwią dowodził Andrzej z Brochocic z rodu Osoria. Na jej czele znajdowało się pięciu przedchorągiewnych: Jan Sarunik z Nabroża, który według Długosza „[...] szesnaście lat był wodzem u sułtana tureckiego [...]", Bartosz i Jarosz z Płomykowa herbu Pomian (patrz nr 25), Dobiesław Okwia herbu Wieniawa (patrz nr 31) oraz Czech Zygmunt Pikną z Lichtemburka na Chocni, który prawdopodobni e poległ w bitwie grunwaldzkiej.

„[...] Trzecia była nadworna, której godło stanowił zbrojny mąż, siedzący na białym koniu i potrząsający ręką z mieczem, w polu czerwonym [...]"• Długosz opisuje w ten sposób heraldyczny symbol Pogoń. Pogoń po raz pierwszy pojawia się w 1366 roku na pieczęci Olgierda, syna Giedymina, władcy Wilna i zarazem ojca Jagiełły. Natomiast pieczęć władcy Ziemi Trockiej Kiejstuta, brata Olgierda, przedstawia rycerza pieszego z mieczem. Stąd Pogoń mogła być pierwotnie herbem Wileń- szczyzny. Rekonstrukcja oparta została na godle z sarkofagu Jagiełły. Chorągiew nadworna, tzw. cubiculariorum, składała się z członków dworu i dowodzona była przez Andrzeja Ciołka z Żelechowa herbu Ciołek oraz Jana ze Sprowy herbu Odrowąż (patrz nr 49). Długosz pisze, iż w pierwszym jej szeregu walczyli: Mszczuj ze Skrzynna herbu Łabędź (patrz nr 43), Aleksander Gorajski herbu Korczak (patrz nr 35), Miko*łaj Powała z Tarczowa i Sasin z Wychudzia, obaj herbu Powała (patrz nr Ib). W ugrupowaniu bojowym chorągiew nadworna prawdopodobnie znajdowała się za chorągwiami ziemskimi z dzielnicy małopolsko-ruskiej. Kiedy Władysław Jagiełło został zagrożony atakiem oddziału krzyżaków pod dowództwem wielkiego mistrza Ulryka von Jungingen, młody sekretarz królewski Zbigniew z Oleśnicy przybył do rycerzy chorągwi nadwornej z pro*śbą o pomoc. Jednak rycerze chorągwi (według niektórych źródeł jej przedchorągiewny Mikołaj Kiełbasa) odmówili wsparcia dla znajdującego się w niebezpieczeństwie króla. Postępując wbrew rozkazom zrobili słusznie, gdyż manewr przyjścia z odsieczą z pewnością zwró*ciłby uwagę krzyżaków na Jagiełłę i jego świtę. A tak, ponieważ proporzec królewski zwinięto w porę, malutki oddział polski został uznany za niegodny zaatakowania. Jedynie von Kóckritz zdecydował się na samotny atak.

„[...] Czwarta chorągiew świętego Jerzego miała za herb biały krzyż w polu czerwonym [...]", jak pisze w Rocznikach Długosz. Takie przedstawienie kolorów zostało zaakceptowane przez Andrzeja Nadolskiego, który odrzucił sugestie szwedzkiego badacza Svena Ekdahla, jakoby opisana chorągiew była w rzeczywisto*ści chorągwią świętego Floriana. Jednak w Banderia Prutenomm krzyżacka chorągiew świętego Jerzego zilustrowana została dokładnie w powyższych kolorach, podczas gdy tekst informuje, że chorągiew świętego Jerzego, walcząca po stronie polskiej, posiadała kolory przeciwne do krzyżackiej. Stąd decyzja o przedstawieniu na rysunku czerwonego krzy* ża na białym tle, zgodnie z rekonstrukcją Stefana K. Kuczyńskiego. Ogon został narysowany tak, jak pokazano w Banderia Prutenorum. Chorągiew, dowodzona przez Czechów Jana Sokoła z Lamberku i Zbysławka, składała się z czeskich i morawskich zaciężnych, a jej chorążym był Czech Jan z Sarnowa. Na początku bitwy chorągiew ta wchodziła w skład grupy osłonowej, dowodzonej przez marszałka Zbigniewa z Brzezia (patrz nr 34). Później znalazła się wraz z „gończą" na prawym wewnętrznym skrzydle wojsk koronnych. Chorągwie litewskie, stojące na prawym skrzydle, wsparte od lewej przez kilka oddzia*łów koronnych, w tym chorągiew świętego Jerzego, pierwsze rozpoczęły atak. Według sugestii niektórych badaczy, taki przebieg wydarzeń spowodowała porywczość dowodzącego tym skrzydłem Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda. Można jednak przypuszczać, iż lewe skrzydło armii Korony nie ukończyło jeszcze rozwinięcia, a Andrzej Nadolski zwraca uwagę, że w średniowiecznej Europie zazwyczaj praktykowano rozpoczynanie działań od prawego skrzydła. Atak ów zakończył się porażką. Panice ulegli także rycerze chorągwi świętego Jerzego, docierając w odwrocie aż w pobliże obozu, gdzie ucieczkę powstrzymał podkanclerzy Królestwa Mikołaj Trąba (patrz nr 44).

„[...] Piąta była chorągiew Ziemi Poznań*skiej, która miała za herb białego orła bez korony, na czerwonym polu [...]". W niniejszej rekonstrukcji artysta użył nieco późniejszego, haftowanego wizerunku orła bez korony. Chorągiew znajdowała się przypuszczalnie na zewnętrznym lewym skrzydle wojsk Korony, razem z innymi chorągwiami Wielkopolski. Kazimierz Monsingiewicz postawił hipotezę, że dowodził nią Mikołaj z Czarnkowa, lecz źródła literackie sugerują, iż Mikołaj wraz z Dobrogostem z Szamotuł dowodził chorągwią nr 41. Chorąży pokazany na ilustracji pochodzi z rodu Nałęcz, który posiadał ziemie głównie w Wielkopolsce. „Nałęcz" w języku staropolskim oznacza skręconą chustę na głowę. Długosz, wyraźnie opisuje znak, jako płócienną chustę (patrz nr 28, 41). Wcześniej prawdopodobnie słowem tym nazywano skręcony wiecheć słomy, używany do wiązania snopów. Na najstarszych wizerunkach na pieczęciach z 1293 roku, wiecheć słomy jest niezwiązany. Węzeł pojawia się dopiero w roku 1343 na pieczęci Tomisława, kasztelana Gniezna. W czternastowiecznych herbarzach Nałęcz zawsze występuje w kolorze żółtym i jednoznacznie przedstawia wiecheć słomy. Na przykład herb Abrahama Sochy ze Szczytna, wojewody płockiego, który poległ w bitwie pod Worsklą w 1399 roku, jest ukazany w ten sposób w Herbarzu Gelrego. W późniejszym Codex Bergshammar znajdujemy dwa szkice, jeden przedstawiający Nałęcz jako żółtą słomę, a drugi jako białe płótno. Od końca piętnastego wieku Nałęcz występuje w herbarzach zawsze jako skręcony biały materiał. Innym znaczeniem „nałęczy" w języku staropolskim jest „skręcone jezioro" i istnieją sugestie, że nazwa rodu Nałęcz mogła pierwotnie mieć sens topograficzny, opisując „ród znad skręconego jeziora".

„[...] Szósta Ziemi Sandomierskiej miała herb, w którym w jednej połowie znajdowa*ły się trzy żółte belki, czyli wręby na czerwonym polu, a w drugiej siedem gwiazd na polu błękitnym [...]". Niestety nie zachował się żaden wizerunek tego herbu z ówczesnych czasów. Późniejszy wygląd godła Ziemi Sandomierskiej poznajemy, gdy pojawia się o no na jednej z tarcz z herbami ziemskimi, otaczających rysunek przestawiający Kazimierza Jagiellończyka, zasiadającego w parlamencie. Na rysunku tym połowa herbu złożona jest z trzech czerwonych belek na żółtym polu (czyli czterech belkach żół*tych), inaczej niż w opisie Długosza i odmiennie niż w niniejszej rekonstrukcji, gdzie pojawiają się trzy czerwone i trzy żół*te belki. Na drugiej połowie tarczy występuje siedem żółtych gwiazd, podczas gdy w naszej rekonstrukcji są one białe. Ustawienie gwiazd jest także inne. W górnej czę*ści błękitnej połowy tarczy znajdują się cztery gwiazdy ustawione w kwadrat i trzy w linii poniżej. Natomiast na naszej ilustracji mamy linię złożoną z dwóch gwiazd, następnie z trzech i znów z dwóch. Jest cał*kiem prawdopodobne, iż nie istniał ścisły porządek ustawienia poszczególnych elementów chorągwi Ziemi Sandomierskiej. Szereg chorągwi ziemskich z dzielnicy małopolsko-ruskiej, w tym „wielka" krakowska oraz pokazana tu sandomierska, ustawiony był na skrajnym prawym skrzydle Korony. Chorągwie: sandomierska, „wielka" krakowska, wieluńska, halicka i prawdopodobnie chorągwie Krystyna z Ostrowa oraz Mikołaja z Michałowa wzięły udział w kontrataku wojsk koronnych na oddziały krzyżackie, powracające po zwycięskim starciu z hufcami litewskimi.

„[...] Siódma była chorągiew Ziemi Kaliskiej, mająca za herb głowę tura na szachownicy, ozdobiona królewską koroną. Z nozdrzy tura zwisało kółko [...]". Herb opisany przez Długosza był historycznym godłem Wielkopolski. Jednak w późnym średniowieczu zasięg jego użycia ograniczony został jedynie do Ziemi Kaliskiej, podczas gdy god*łem Wielkopolski stał się biały orzeł bez korony, w polu czerwonym (patrz nr 5). Chorągiew na niniejszej ilustracji została zrekonstruowana na podstawie herbu Wielkopolski z Herbarza Złotego Runa, gdzie głowa tura jest czarna, korona i zwisające z nozdrzy kółko żółte, a szachownica biało-czerwona. W ugrupowaniu bojowym wojsk polskich chorągiew kaliska prawdopodobni e znajdowała się na lewym zewnętrznym skrzydle wojsk koronnych. Przypuszczalnie Długosz posiadał więcej informacji o chorągwiach z prawego skrzydła wojsk koronnych. Opisując bitwę, opierał się bowiem na relacjach swego protektora biskupa Zbigniewa z Oleśnicy, naocznego świadka starcia, który przebywał w pobliżu króla, a więc na prawym skrzydle wojsk polskich. Godłem chorążego tego oddziału jest umieszczony na tarczy herb Belina, zrekonstruowany na podstawie ilustracji z Herbarza Złotego Runa. Herb został wspomniany po raz pierwszy w zapiskach sądowych z 1398 roku. Ród Belina posiadał ziemie w Wielkopolsce, w okolicach Kalisza, stąd pojawia się w naszej rekonstrukcji. Belina jest prawdopodobnie nazwą własną. Legendy sugerują jednak, iż została wzięta od podobnie nazwanego miasta bądź też wywodzi się ze staropolskiego słowa „bielina", które oznaczało białe zimowe futro zająca lub wiewiórki.

„[...] Ósma Ziemi Sieradzkiej miała herb, w którego jednej połowie znajdowało się pół białego orła na czerwonym polu, a w drugiej pół płomienistego lwa na bia*łym polu [...]". Her b ten wywodzi się z dawnego godła książąt kujawskich. Określenie przez Długosza lwa mianem „płomienisty" (lac. flammei) jest trudne do zrozumienia. Mogło to oznaczać, iż płomienie wydobywały się z paszczy zwierzęcia (patrz nr 34). Jednak w niniejszym opracowaniu oparto się na rekonstrukcji, przeprowadzonej przez Stefana K. Kuczyńskiego, która bazuje na ówczesnej pieczęci. Na rysunku pokazano scenę zdobycia warownego miasta Gilgenburga , czyli Dąbrówna, z udziałem chorągwi Ziemi Sieradzkiej. Być może jednak nie jest to prawda historyczna. W Krzyżakach Henryka Sienkiewicza bohaterowie Maćko i Zbyszko z Bogdańca na Ziemi Sieradzkiej biorą udział w ataku i stąd chorągiew sieradzka pojawia się na niniejszej ilustracji. Zdaniem Andrzeja Nadolskiego, Dąbró*wno zaatakowano i zdobyto, ponieważ stanowiło istotną przeszkodę na trasie marszu sprzymierzonych w kierunku źródeł Drwę* cy. Natomiast według Stefana M. Kuczyń*skiego, poważniejsze twierdze, znajdujące się w rękach krzyżaków (jak np. Brodnica), omijano. W wyniku ataku Dąbrówno spłonęło, a sprzymierzeni nie oszczędzili nawet części ludności cywilnej. Długosz próbował obcią* żyć za to winą Litwinów i Tatarów, twierdząc nawet, iż atak nastąpił wbrew woli Jagiełły. Bez wątpienia jednak atak przeprowadzony został na wyraźny rozkaz króla, przypuszczalnie jako odwet za zniszczenia, poczynione przez rycerzy zakonnych w Rypinie, Lipnie i Dobrzyniu. Fortyfikacje przedstawione na ilustracji bazują na rekonstrukcji Tadeusza Poklewskiego-Kozieł- ła

„[...] Dziewiąta była chorągiew Ziemi Lubelskiej, która za godło miała jelenia z roz*łożystymi rogami na czerwonym polu [...]". W Klejnotach, przy opisie herbu Ziemi Lubelskiej, Długosz dodaje, że jeleń stał wyprostowany i był ozdobiony złota koroną na szyi. Nie przetrwał żaden przykład ówczesnego wizerunku godła Ziemi Lubelskiej. Później w herbie Lublina jeleń zastąpiony został kozłem. Sposób przedstawienia sylwetki jelenia w niniejszej rekonstrukcji opiera się na jednej z chorągwi zakonu krzy*żackiego z Banderia Prutenorum. Być może jednak powinien on zostać ukazany w bardziej wyprostowanej pozie. Przetrwało niewiele wiadomości o udziale tej chorągwi w starciu grunwaldzkim. Nieznana jest nawet jej pozycja. Historycy są w stanie podać prawdopodobne ustawienie jedynie dziesięciu z pięćdziesięciu jeden chorągwi Korony, wymienionych przez Długosza. Chorąży przedstawiony na rysunku ma na głowie hełm, nazywany kapalinem, z szerokim rondem, opuszczonym na dół. Był to w okresie późnego średniowiecza najczęściej Używany typ hełmu. Ma on bardzo długą tradycję. Znany był już w starożytności. Potem używano go od XII wieku w Europie jako hełm piechoty. W czasach bitwy grunwaldzkiej kapaliny w Polsce nosiła zarówno piechota jak i jazda. Pokazany na ilustracji rycerz ma hełm założony na czepiec kolczy, co zapewniało lepszą ochronę głowy. Kapalin był skonstruowany z dwóch części wykutych oddzielnie - dzwonu i krezy. Obie części łączono niewielkimi nitami. We wnętrzu hełmu znajdował się system zaczepów, przeznaczonych do umocowania wyściółki oraz podpinki.

„[...] Dziesiąta była chorągiew Ziemi Łę*czyckiej, która za godło miała połowę czarnego orła i połowę białego lwa w polu żół*tym, z koroną nad ich głowami [...]". Opis z Roczników Długosza jest dość osobliwy. Zazwyczaj pół-lew był czerwony na białym polu, natomiast pół-orzeł biały na polu czerwonym, tak zresztą, jak podaje to Długosz w Klejnotach. Autorzy zdecydowali jednak oprzeć rekonstrukcję na opisie z Roczników. Kształt godła odwzorowany został na podstawie herbu Kujaw, przedstawionego w Herbarzu Złotego Runa. Chorąży jest herbu Starykoń (patrz nr 35). Niniejsza rekonstrukcja bazuje na wizerunku godła Starykoń z Herbarza Złotego Runa. Pierwsze wzmianki o herbie pochodzą z XIV wieku, lecz jego wczesna postać pojawia się w Legendzie o świątej Jadwidze. Ród Starykoń posiadał ziemie głównie w okolicach Łęczycy. Na początku XIV wieku tarcza miała przeważnie kształt trójkąta i czasem posiadała wycięcie dla oparcia kopii, takie jak w tarczy na ilustracji. W języku angielskim tarcza taka nazywana bywa „heater shield" („tarcza-grzejnik"), ze względu na podobieństwo jej kształtu do stopy żelazka. W ciągu XIV stulecia tarcza trójkątna, o prosto ściętej krawędzi górnej i nieco zaokrąglonych bokach, powoli wychodziła z użycia. W jej miejsce pojawiła się niewielka tarcza czworokątna, z zaokrąglonymi narożnikami, taka jak u chorążego na ilustracji. Od XIII wieku tarcze jeźdźców i piechoty zaczęły się wyraźnie różnić. Tarcze konnicy zmalały, bowiem nowa zbroja płytowa dużo skuteczniej osłaniała ciało rycerza. W XV stuleciu tarcza stopniowo stała się sprzętem używanym jedynie podczas pojedynków na turniejach rycerskich. Nie straciła jednakże swego znaczenia w heraldyce.

„[...] Jedenasta Ziemi Kujawskiej miała herb, na którym w jednej połowie było pół czarnego orła na żółtym polu, a w drugiej po*łowa białego lwa na czerwonym polu, z koronami na głowach [...]". W Klejnotach Długosz podaje kolory jako czerwony pół-orzeł i czarny pół-lew na polu żółtym, podczas gdy w Herbarzu Złotego Runa pół-orzeł jest również czarny, lecz na białym polu. Niniejsza rekonstrukcja bazuje na kolorach podanych w Rocznikach, do chorągwi dodano jedynie trzy białe ogony. Wizerunek pół-orzeł-pół- lew, używany w herbach Ziemi Sieradzkiej, Łęczyckiej i Kujawskiej, jest symbolem charakterystycznym dla polskiej heraldyki. Ilustracja przedstawia incydent, który wydarzył się niedługo przed bitwa Grunwaldzką, 9 lipca 1410 roku nad Drwęcą pod Kurzętnikiem. Polski podjazd zakończył się zagarnięciem krzyżackich koni, rozpuszczonych na wypas. Chorąży na ilustracji nosi strój, który słu*ży maksymalnemu odciążeniu konia w akcji podjazdowej. Rycerz nie posiada ciężkiej zbroi, a jedynie stożkowy hełm starego typu. Nosi pikowaną kurtkę, znaną jako przeszywanica, zakładaną zwykle pod zbroję dla dodatkowej ochrony ciała i większej wygody. Jednak nawet rycerz w pełnej zbroi nie stanowił dla konia tak wielkiego obciążenia, jak się zwykło uważać. Obciążenie konia, dźwigającego średniowiecznego rycerza-kopijnika, oszacować można na sto dwadzieścia - sto trzydzieści kilogramów. Według obliczeń Andrzeja Nadolskiego, waga uzbrojenia ochronnego i odzieży rycerza wynosiła około dwadzieścia pięć kilogramów. Jest to mniej niż w przypadku polskiego piechura z 1939 roku, który dźwigał około trzydziestu kilogramów. Widać stąd, iż konie pod Grunwaldem były obciążone podobnie, jak konie kawaleryjskie w czasie II wojny światowej.

„[...] Dwunast a Ziemi Lwowskiej miała za herb żółtego lwa wchodzącego na skalę, na niebieskim polu [...]". Opis chorągwi Ziemi Lwowskiej, podany przez Długosza w Rocznikach, ukazuje barwy jednakowe dla herbu Ziemi Lwowskiej oraz samego Lwowa, takie jak w innych źródłach. Taki opis barw znajduje się także w Herbarzu Złotego Runa. W rekonstrukcji posłużono się więc obydwoma komplementarnymi źródłami. Należy jednak zwrócić uwagę, iż choć Długosz podaje w Klejnotach kolor lwa także jako żółty, to pisze tam, że lew ma koronę i znajduje się na czerwonym polu. Her b Ziemi Lwowskiej wywodzi się z godła książąt ruskich, wprowadzonego do polskiej heraldyki ziemskiej w połowie XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego. Głównym uzbrojeniem ochronny m przedstawionego na rysunku chorążego lwowskiego jest kolczuga. Rycerz nosi hełm typu łebka, z podpiętym czepcem kolczym, osłaniającym szyję i kark. Każde z kolan chronione jest metalową osłoną. T e n element zbroi, nazywany nakolankiem, po raz pierwszy pojawił się w drugiej połowie XIII wieku. Począwszy od połowy XIV stulecia tylko ubożsi rycerze oraz soł*tysi i mieszczanie byli chronieni samą kolczugą. Kolczuga pełniła także rolę zbroi podróżnej, była też zakładana podczas polowań. Cen a kolczugi wahała się od półtorej do piętnastu grzywien, w zależności od wielko*ści i rodzaju. Ówczesna grzywna polska wynosiła czterdzieści osiem groszy. Grzywna miała wartość połowy angielskiego funta w srebrze. Złoty (wart trzydzieści groszy) został wprowadzony do polskiego systemu monetarnego na przełomie XV i XVI wieku.

»[...] Trzynasta chorągiew Ziemi Wieluń*skiej za herb miała śnieżnobiała poprzeczna wstęgę na czerwonym polu, w równych proporcjach [...]". Chorągiew ta w czasach Grunwaldu miała za godło herb z pieczęci Władysława Opolczyka z 1.378 roku, któremu król Polski Ludwik Węgierski nadał Ziemię Wieluńską za zasługi poczynione na rzecz koronacji Ludwika. W połowie XV wieku herbem Ziemi Wieluńskiej stał się Baranek Boży na polu czerwonym, trzymający przednią nogą chorągiewkę. Ten ostatni wizerunek herbu jest opisany w Klejnotach. W ugrupowaniu wojsk koronnych chorą*giew wieluńska sąsiadowała m.in. z chorągwiami: sandomierską, halicką i „wielką" krakowską. W czasie bitwy wzięła udział w polskim kontrataku, po załamaniu się skrzydła litewskiego. W chorągwi tej walczył ojciec pisarza, Jan Długosz herbu Wieniawa (patrz nr 31), właściciel wsi Niedzielska pod Wieluniem. Oprócz rycerstwa z Ziemi Wieluń*skiej, w szeregach chorągwi znaleźli się zaciężni ze Śląska, Moraw i Czech. Długosz pisze, iż król dodał rycerzy zaciężnych, ponieważ chorągiew sama miałaby zbyt małą siłę. W opisywanym okresie miecz posiadał dwuręczną rękojeść o ciężkiej, przeważnie dyskoidalnej głowicy (patrz nr 11), niezbędnej dla właściwego wyważenia broni. Chorąży pokazany na rysunku ma miecz z głownią oprawioną w dwuręczną rękojeść ze żłobioną głowicą o wydłużonym, kielichowatym kształcie.

[...] Czternasta była chorągiew Ziemi Przemyskiej, która miała za herb złotego orła na niebieskim polu, z dwiema głowami odpowiednio nawzajem od siebie odwróconymi [...]"• W Klejnotach Długosz podaje kolor pola jako czerwony. Niestety nie przetrwało żadne adekwatne źródło ikonograficzne, na podstawie którego moglibyśmy dokładnie odtworzyć kształt orła. Chorąży tej chorągwi pochodzi z rodu Korwin, posiadającego ziemie w okolicach Przemyśla i wywodzącego się z Węgier. Herbem Korwin posługiwał się również król węgierski Maciej Korwin. Jak podaje legenda, polski ród założył w XIII wieku rycerz Warzęta Korwin, który przybył służyć Konradowi Mazowieckiemu. „Corvus" po łacinie oznacza wronę, więc herb należy do znaków obrazowych. Korwin był pierwotnie identyczny z godłem Slepowron, dopiero później herby zaczęły się różnić. Niektóre z rodów aż do XV wieku używały obu herbów zamiennie. Czarna wrona, siedzą* ca na gałęzi, ze złotym pierścieniem w dziobie, jest zazwyczaj ukazana na niebieskim polu, lecz na niektórych wczesnych wizerunkach przedstawiana jest na polu czerwonym, tak jak tutaj. Ostrogi miały dla średniowiecznego rycerza wielkie znaczenie, ponieważ były jednym z symboli stanu rycerskiego. Miały też duże znaczenie praktyczne, pomagały bowiem w kierowaniu koniem. W XV wieku ostrogi posiadały zawsze gwiaździsty bodziec. Stosownie do sposobu dosiadania konia, długość bodźca oraz wielkość gwiazdki ulegały zmianom. Piętnastowieczne ostrogi charakteryzowały się miseczkowatym zapiętkiem i bardzo długim, prostym bodźcem, zakończonym gwiazdką o pięciu lub sześciu wydatnych ramionach. Rząd koński na rysunku ukazano dokładnie według rekonstrukcji, dokonanej przez badaczy czeskich w latach pięćdziesiątych naszego stulecia

„[...] Piętnasta Ziemi Dobrzyńskiej miała za herb oblicze starego człowieka [...] z głowa ozdobioną koroną, dziko wyglądającą, z rogami, na polu żółtym [...)". W Klejnotach Długosz przedstawia podobny wizerunek, lecz na czerwonym polu. Herb na polu czerwonym był standardowo używany w późniejszym okresie. Rekonstrukcja została oparta na godle Ziemi Dobrzyńskiej z Herbarza Złotego Runa, w którym jednak twarz i szyja są białe, korona i rogi żółte, a pole czarne. Według podań ludowych, głowa starego człowieka przedstawia Kazimierza Wielkiego, który przyłączył Ziemię Dobrzyńską do Polski. Chorąży jest herbu Gozdawa. Herb ten po raz pierwszy pojawia się na pieczęci na dokumencie z 1308 roku, a w źródłach pisanych w roku 1402. Lilijka ukazywana jest czasem z zielonymi płatkami. Tarcze wykonywano z drewnianych deseczek i obijano skórą (najczęściej wołową). Pole tarczowe malowano farbami kredowymi. Często przed obiciem skórą tarczę oklejano płatami lnianego płótna, pomiędzy które wkładano ścięgna zwierzęce. Zabieg ten zwiększał wytrzymałość oraz nadawał tarczy pewną elastyczność. Na rysunku pokazano sposób zawieszenia tarczy podczas przemarszu. Od wewnętrznej strony mocowano uchwyty, zazwyczaj w postaci dwóch rzemiennych pętli. Jedną na stałe, trzymaną lewą rę*ką, a drugą - przeznaczoną do wsunięcia przedramienia - ruchomą, regulowaną sprzą*czką. Znajdowały się tam także okucia do zamocowania pasa głównego, przekładanego przez plecy.

**Nezahualcoyotl** · 26-07-2015, 16:21

„[...] Szesnasta Ziemi Chełmskiej przedstawiała białego niedźwiedzia, stojącego pomiędzy dwoma drzewami, na czerwonym polu [...]". W Klejnotach Długosz opisuje herb Ziemi Chełmskiej jako białego niedźwiedzia, pomiędzy trzema zielonymi drzewami, z których drugie znajduje się przed łbem, a trzecie przed ogonem, na polu zielonym. Inne pisane i ikonograficzne źródła podają kolejne warianty koloru pola i ilości drzew. W niniejszej rekonstrukcji artysta przedstawił chorągiew o polu czerwonym, z białym niedźwiedziem pomiędzy trzema drzewami. Kształt drzew oparty został na ilustracji z herbarza zwanego Codex Manesse, powstałego w Zurichu lub Konstancji w 1320 roku. Na okrywającym konia kropierzu i tarczy chorążego, zawieszonej na pasie, widać herb Syrokomla (opisany przy chorągwi nr 47). Ród Syrokomla osiedlony był na Ziemi Chełmskiej. Rekonstrukcja opart a została na wizerunku tego herbu w Herbarzu Złotego Runa. Konie wybitniejszych wojowników okrywano okazałymi kropierzami, czę* sto zaopatrzonymi w godła heraldyczne. Obok funkcji dekoracyjnych, kropierz mógł spełniać rolę ochrony , jeśli go podwatowano lub podszyto kolczą plecionką. Jednak*że kropierzy używano na polu walki rzadko. Najczęściej stanowiły one wyposażenie koni na turniejach rycerskich. Barwy kropierza i ubioru rycerza były zazwyczaj takie same jak na tarczy herbowej. Z czasem wykształciły się zestawy barw heraldycznych typowe dla poszczególnych krajów. W Polsce było to połączenie czerwieni z bielą lub bieli z błękitem.

„[...] Siedemnasta, osiemnasta i dziewiętnasta były to trzy chorągwie wystawione przez ludna Ziemie Podolską. Każda z nich miała za herb twarz słońca w czerwonym polu [...]". W Klejnotach Długosz przedstawia herb jako promienne słońce na polu białym. Rzeczywiście słońce - jako herb Ziemi Podolskiej - pojawia się zazwyczaj na białym polu aż do końca XV wieku. W niniejszej rekonstrukcji artysta, przedstawiając godło w polu czerwonym, opar ł się na Rocznikach Długosza. Szczegóły rysów twarzy słońca, usta, oczy, a także otaczające je promienie, na przemian pofalowane i proste, ze szpilkowatymi promykami między nimi, odtworzone zostały zgodnie z późniejszym wizerunkiem godła Ziemi Podolskiej. Wizerunek ten pochodzi z ilustracji na drzeworycie, która ukazuje Parlament, zasiadający przed królem Kazimierzem Jagiellończykiem. Herb tam ukazany ma pole białe. Na rysunku - przy chorążym środkowej chorągwi - pokazano typ tarczy zwany pawężą. Miała ona kształt prostokątny, z przebiegającą wzdłuż całej tarczy fałdą, niekiedy rozszerzająca się ku dołowi. Fałda podnosiła odporność tarczy na ciosy przeciwnika. Na zachodzie Europy pawęż była typową tarczą piechoty. W Europie Wschodniej mniejsza jej odmiana używana była także przez konnych, jak pokazano na ilustracji. Ten typ tarczy znany jest jako pawęż jeździecka (albo mała pawęż, lub też pawężka). Niektórzy badacze uważają, iż pawęż jeździecka jest wynalazkiem bałtyjskim, a więc ludów takich jak Litwini, Łotysze oraz wymarłe plemiona Prusów, Jaćwingów czy Kurów.

„[...] Dwudziesta była chorągiew Ziemi Halickiej, która za herb miała czarna kawkę z koroną na głowie, na białym polu [...]". W Klejnotach Długosz podaje taki sam opis tego herbu, jednak pisze, iż kawka ukazana była w locie, z rozpostartymi skrzydłami. Wizerunek kawki, używany jako godło heraldyczne, bardzo rzadko występuje w polskich źródłach ikonograficznych z XV wieku lub wcześniejszych. Artysta oparł niniejszą rekonstrukcje na herbie przedstawiającym kawkę, pochodzącym z Codex Manesse. W źródle tym kawka ukazana jest bez korony. „Halka" to w języku ukraińskim kawka, na co zwraca uwagę Długosz w Klejnotach, po opisie herbu Ziemi Halickiej. W heraldyce godło tego typu, z herbem właściwym zawierającym odniesienie do nazwiska rodowego, nazywane jest herbem mówiącym. Ruś Halicko-Włodzimierska, wcielona do Korony po raz pierwszy przez Kazimierza Wielkiego, a ponownie w 1387 roku jako wiano królowej Jadwigi, wystawiła aż siedem ziemskich chorągwi: lwowską, halicką, przemyską, chełmską i trzy podolskie. W ich składzie znalazło się wielu Polaków, bowiem już przeszło pół stulecia trwało na Rusi osadnictwo rycerzy z rdzennych ziem polskich. Jedyny znany nam z imienia rycerz tej chorągwi, nagrodzony przez króla Władysława Jagiełłę na polu bitwy grunwaldzkiej, „[...] w której krew swoją przelał [...]", był Rusinem. Zwał się Iwanko Suszyk z Romanowa. Za zasługi król wynagrodził go nadaniem dwóch wsi, leżących na Ziemi Halickiej.

„[...] Dwudziesta pierwsza i dwudziesta druga księcia mazowieckiego Siemowita miały za godło białego orła bez korony, na czerwonym polu [...]". Jako potomek młodszej gałęzi dynastii Piastów, książę Siemowit miał za herb białego orła bez korony. Podobny opis herbu księcia mazowieckiego pojawia się w Klejnotach. Orzeł bez korony przedstawiony jest jako godło księcia mazowieckiego także w Herbarzu Złotego Runa. Niniejsza rekonstrukcja opiera się właśnie na tym źródle. Książę mazowiecki Siemowit IV, który wystawił obie chorągwie, był lennikiem i zarazem szwagrem króla Władysława Jagiełły. Siemowit IV, choć należał do dynastii Piastów, przegrał z Jagiełłą rywalizację o tron Polski. Toteż, choć był mężem Aleksandry, rodzonej siostry króla, sprzyjał krzyżakom. Zmuszony do wypełnienia swych obowiązków lennika, wysłał chorągwie pod dowó*dztwem syna (również zwanego Siemowitem), sam pozostając w domu. Uzbrojenie chorągwi mazowieckich róż* niło się od wyposażenia pozostałych wojsk polskich. Większa liczba rycerzy nosiła kolczugi i zbroje lamelkowe, złożone z niewielkich, prostokątnych płytek z kutego żelaza lub stali, połączonych rzemieniem lub drutem. Zbroja kolcza wykonana była z kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy drobnych drucianych kółeczek. Im kółeczka były mniejsze, tym kolczuga była bardziej odporna na przecięcie lub przebicie, jednak rosła też pracochłonność jej wykonania, a więc i cena.

„[...) Dwudziesta trzecia księcia mazowieckiego Janusza miała za godło pole dzielone na czworo, z białym orłem w dwóch ćwiartkach i puchaczem w pozostałych dwóch, sąsiadujących ze sobą, tak jak na czerwono-białej szachownicy [...]". W tym miejscu Długosz, bądź jego źródło, wyraźnie popełnił błąd. Książę Janusz I Starszy, syn księcia mazowieckiego Siemowita III, w przeciwieństwie do ojca lojalnie służący królowi Władysławowi Jagielle, był władcą dzielnicy czersko-warszawskiej. Herb Ziemi Czerskiej stanowił skrzydlaty smok (bądź bazyliszek) na czerwonym polu i przypuszczalnie właśnie ten znak Długosz opisał jako puchacza. Sposób przedstawienia chorągwi przez Długosza - jako przypominającej szachownicę - sugeruje, że smok był czerwony na białym polu, podczas gdy biały orzeł mazowiecki występował na polu czerwonym. Orzeł znajdowałby się wówczas w pierwszej i czwartej ćwiartce, a smok w drugiej i trzeciej. Na głowic chorążego widzimy hełm typu wschodniego, używany w Polsce głównie na Mazowszu. Nosi on także zbroję kolczą. Wbrew powszechnym opiniom, kolczuga nie była pochodzenia wschodniego, lecz stanowiła raczej wytwór kultury Celtów, ludu niegdyś potężnego, którego potomkowie mieszkają dziś w Irlandii, Walii, Szkocji i we francuskiej Bretanii. Natomiast wschodni rodowód miały pancerze lamelkowc, a także pancerze łuskowe, wykonane z żelaznych łusek, przytwierdzonych do kaftana ze skóry lub tkaniny, stanowiącego wspólny podkład. W okresie bitwy pod Grunwaldem powyższe zbroje używane były głównie przez rycerstwo z Litwy i Mazowsza.

„[...] Dwudziesta czwarta była chorągiew Mikołaja Kurowskiego, arcybiskupa Gniezna, która miała za herb rzekę, z krzyżem, na czerwonym polu. [...] Czterdziesta piąta była Mikołaja Kmity z Wiśnicza, z czerwoną rzeką ozdobioną krzyżem jako herbem [...]". Godłem obu wymienionych przez Długosza chorągwi jest Szreniawa. Herb ten składa sic z dwu elementów - rozciągniętej, odwróconej białej litery „S", zwanej krzywaśnią, oraz małego żółtego krzyża na szczycie krzywaśni, na polu czerwonym. Nazwa rodu jest nazwą topograficzną, albowiem słowo „Szreniawa" oznaczało w języku staropolskim rzekę. Mógł to więc być „ród znak rzeki". Złota krzywaśń z krzyżem na czerwonym polu, lecz będąca lustrzanym odbiciem Szreniawy, pojawia się także w herbie Bylina. Mikołaj Kurowski, arcybiskup gnieźnień*ski, był majętnym właścicielem ponad trzydziestu wsi. Od roku 1394 pełnił funkcję kanclerza Królestwa Polskiego. Krzywaśń pojawia się na jego pieczęci na dokumentach z lat 1371 i 1376. W czasie bitwy, zgodnie z życzeniem króla, znajdował się w stołecznym Krakowie, zastępując monarchę. Chorągiew na pierwszym planie zrekonstruowana została w oparciu o Herbarz Złotego Runa, gdzie pokazany jest herb Piotra z Kurowa, kasztelana sądeckiego w 1440 roku, jednak krzyż otrzymał standardowy kolor żół* ty. Chorąży z ilustracji należy do rodu Łodzią (patrz nr 40), który posiadał ziemie w Małopolsce oraz w okolicach dzisiejszej Łodzi. W przypadku chorągwi Mikołaja Kmity, Długosz w Rocznikach odwraca standardowe kolory Szreniawy, co ukazuje niniejsza ilustracja. Choć wiadomo, iż polskie herby występowały niekiedy w różnych wariantach kolorystycznych, generalnie przyjmuje się tezę., iż Długosz w Rocznikach się pomylił. Mikołaj Kmita z Wiśnicza, Sobienia i Dubiecka sprawował w latach 1433-1437 urząd kasztelana przemyskiego

„[...) Dwudziesta piata Wojciecha Jastrzębca, biskupa poznańskiego, za herb mia* ła podkowę z krzyżem pośrodku, w polu niebieskim [...]*. Herb Jastrzębiec określany był też czasem jako Jastrząb. Wojciech Jastrzę* biec piastował po bitwie stanowisko biskupa krakowskiego, a następnie arcybiskupa gnieźnieńskiego (od roku 1423 aż do śmierci w 1436 roku). W latach 1412-1423 był kanclerzem Królestwa Polskiego. Wojciech Jastrzębiec pochodził spod Wielunia. Ród Jastrzębców był osiedlony w Małopolsce, ale Wojciech posiadał włości także w Wielkopolsce. Jest znany z tego, iż znacznie rozbudował fortyfikacje wokół Gniezna i Żnina. Prawdopodobnie wybudował dla swojego bratanka ceglany zamek, którego ruiny można zobaczyć w Borysławicach Zamkowych, niedaleko Koła. Zamek ten stanowi rzadki w architekturze obronnej w Polsce przykład użycia cegły do zdobienia dużych płaszczyzn ściennych. Wojciech Jastrzębiec nie brał udziału w bitwie. Chorągwią dowodził ukazany na ilustracji Jarand z Brudzewa (wsi nieopodal Konina) herbu Pomian. Jarand od 1426 roku był wojewoda inowrocławskim, a od roku 1439 - sieradzkim. Herb Pomian jest identyczny z herbem Wieniawa (patrz nr 31), różni je jedynie miecz dodany nad głową żubra.Z mieczem tym zwią zana jest legenda, zapisana w Klejnotach Długosza, jakoby pewnego razu dwóch braci z rodu Wieniawa - Łastek i Chebda z Graby - zamordowało swego brata Jaranda, dziekana Gniezna. Wtedy król rozkazał im wystąpić z rodu i dodać do herbu miecz. Długosz pisze, że nastąpiło to podczas rządów Jagiełły, lecz herb pojawia się już w źródłach ikonograficznych z XIV wieku. Pomian jest prawdopodobnie nazwiskiem rycerza, założyciela rodu.

„(...] Dwudziesta szósta Krystyna z Ostrowa, kasztelana krakowskiego, miała za herb niedźwiedzia niosącego dziewice z wiankiem na głowie, na polu czerwonym [...]". Krystyn z Ostrowa należał do rodu Rawa (lub Rawicz), który używał powyższego herbu. Herb ten, nazywany też Niedźwiada, lub Niedźwiedź, pojawia się po raz pierwszy w roku 1306 na pieczęci kasztelana sandomierskiego Prandoty z Miechowa. Herb występuje zawsze na żółtym polu. I rzeczywiście, Długosz w Klejnotach opisuje pole, jako żółte, podczas gdy niedźwiedź miał być czarny, a suknia dziewicy czerwona, co stanowiło standardowy zestaw kolorów dla tego herbu. Artysta zdecydował oprzeć rekonstrukcje na ilustracji godła z Herbarza Złotego Runa. Jedna z teorii podaje, że nazwa rodu Rawa lub Rawicz pochodzi od imienia własnego. Nazwa rodu mogła być również pochodzenia topograficznego, albowiem słowo „rawa" oznaczało potok górski. Członkowie rodu pochodzili najczęściej z Ziemi Krakowskiej lub Sandomierskiej. Krystyn z Ostrowa był w latach 1387- 1394 ochmistrzem królowej Jadwigi. Pełnił ró*wnież od 1392 roku funkcje kasztelana, a następnie od 1406 wojewody sandomierskiego. Urząd kasztelana krakowskiego sprawował od roku 1410, a starosty Krakowa od 1411 do 1418. Zmarł w roku 1430. Krystyn reprezentował ród Rawicz podczas unii w Horodle, gdzie w poczet członków rodu przyjęty został kasztelan Wilna Minigajło. Wyjazd chorążego na ilustracji ukazano na tle Bramy Floriań* skiej w Krakowie, przedstawionej zgodnie z rekonstrukcja Janusza Bogdanowskiego.

Wątek: Grunwald-ilustrowany wykaz chorągwi obydwu stron konfliktu z dnia 15-07-1410

Narzędzia wątku

Typ wyświetlania

Grunwald-ilustrowany wykaz chorągwi obydwu stron konfliktu z dnia 15-07-1410

Następujących 3 użytkowników podziękowało Nezahualcoyotl za ten post:

Następujących 2 użytkowników podziękowało Nezahualcoyotl za ten post:

Uprawnienia umieszczania postów