Moja ulubiona dziedzina motoryzacji to lata 50-70 w USA (czyli słynne krążowniki szos i muscle cars). W tamtych czasach amerykańska motoryzacja bardzo różniła się od europejskiej i azjatyckiej pod względem funkcjonalności i stylistyki.
MOTORYZACJA AMERYKAŃSKA w zarysie
W skrócie opisuję stylistykę amerykańskich pojazdów od ewolucji w połowie lat 50. do końca lat 70.
Cechą charakterystyczną w całym tym okresie było to, że pod względem szerokości i długości zawsze mocno przewyższały Europę i Azję. Ponadto ich dominującą cechą jest duża ilość chromowania - od wymyślnych grilli zderzaków po lampy i zdobienia całego nadwozia. Kształt przednich i tylnych lamp, grilli, zderzaków można dziś nazwać sztuką a poszczególne modele samochodów są arcydziełami motoryzacji.
Warto też dodać, że każda z marek przechodziła facelifting co rok. Nie były to zmiany samego grilla jak robi się to zazwyczaj dziś, tak więc np. Chevrolet Impala lub Cadillac Eldorado z 1958 i 1959 to zupełnie inne stylizacje nadwozia. Amerykanom chciało się w takie coś bawić aż do lat 80. co w europejskich fabrykach było nie do wyobrażenia. Przykładowo 3 modele: Chrysler New Yorker, Plymouth Fury czy Mercury Cougar w ciągu 70. to aż 30 różnych modeli (!) kiedy w tym czasie Mercedes-Benz lub BMW przeszły 1 większą zmianę stylistyczną na przestrzeni całych lat 70.
1. Pierwsza połowa lat 50.
- dominuje kształt zbliżony do naszej FSO Warszawy (która jest zmienioną Pobiedą z ZSRR) - maska w kształcie garba;
- pojedyncze okrągłe lampy przednie;
- styl taki panował także w Europie i Azji aż do lat 60.
- samochody amerykańskie robią się jednak większe niż ich odpowiedniki w Europie;
2. Druga połowa lat 50.
- samochody robią się dużo dłuższe i szersze niż kilka lat wcześniej;
- pojawiają się podwójne lampy przednie osadzone wysoko nad grillem, często nakryte "daszkiem";
- zderzaki mają bardziej wymyślne kształty;
- pojawiają się przednie i czasem też tylne szyby panoramiczne;
- tył pojazdy zdobią "płetwy" lub inaczej nazywane "skrzydła" kojarzone najbardziej z epoką;
- styl ten nie pojawił się w Europie;
3. Pierwsza połowa lat 60.
- "skrzydła" stopniowo zanikają np. Ford, Mercury i Lincoln nie mają ich już w 1960, kiedy Chrysler, Plymouth, Dodge i Cadillac mają je aż do 1962;
- sylwetka robi się nieco bardziej kanciasta (choć kanciakami w dosłownych znaczeniu były mniejsze już samochody lat 80. gdyż do końca lat 70. auta pozostały lekko opływowe);
- podwójne lampy przenoszą się na wysokość grilla (u niektórych marek miało to miejsce już w 1959 np. Pontiac, Chevrolet, Oldsmobile, Edsel;
- styl zbliżony panował w Europie, jednak samochody były dużo mniejsze (duży samochód to 4,5 metra, kiedy amerykański ma prawie 6 metrów) i miały mniej detali ozdobnych;
4. Druga połowa lat 60.
- u wielu pojawia się moda na światła chowane za grillem - podnoszone lub przytwierdzone na stałe (u niektórych marek lampy podwójne nie były chowane lecz ustawione pionowo, lecz z takiej stylistyki szybko zrezygnowano);
- modny staje się czarny dach;
- przednia część nadwozia zostaje wydłużona kosztem tylnej (ze względu na przedni napęd);
- kabina staje się niższa;
- pojawiają się muscle cars, będące nieco krótsze od krążowników
- styl ten nie pojawił się w Europie (poza Oplem który należał do amerykańskiego General Motors, jednak samochody Opla były 2 razy mniejsze) i Europa z Azją poszły od tej pory w innym kierunku stylizacyjnym od USA (dopiero w na przełomie lat 80. i 90. marki amerykańskie, europejskie i azjatyckie zaczęły produkować modele w zbliżonym do siebie stylu i tak jest do dzisiaj;
5. Pierwsza połowa lat 70.
- zrezygnowano z lamp chowanym za grillem (marka Imperial nadal miała jednak modele w tej stylistyce do 1972)
- pozostałe elementy były bardzo zbliżone do poprzedniego stylu;
- po reformie w 1973 zderzaki zmieniają kształt (chroniły najważniejsze elementy, mające wpływ na bezpieczeństwo, takie jak oświetlenie i układ paliwowy);
- po kryzysie paliwowym pojawiają się auta kompaktowe przypominające auta europejskie, jednak krążowniki szos są popularne do końca lat 70.
- ustaje moda na tradycyjnie rozumiane pojęcie muscle cars (Mustang, Camaro, Trans Am, Cougar z przełomu lat 70. i 80. to już nie tak mocne samochody);
6. Druga połowa lat 70.
- pojawiają się kwadratowe podwójne lampy przednie;
- kabina staje się bardziej kanciasta z tyłu z charakterystycznym dachem z tworzywa sztucznego oraz tzw. "okienkiem";
- krążowniki stopniowo wymierają, niektóre w 1978 (Cadillac Eldorado stracił metr długości i stał się uboższy w chrom, kiedy Cadillac DeVille pozostał w swej długości do połowy lat 80.), a inne dopiero w latach 80. np. Chrysler;
- Amerykanie coraz częściej kupują tańsze w produkcji i bardziej ekonomiczne marki europejskie (np. Volvo) i azjatyckie, co w latach 90. jest już codziennością.
Widoczny wpływ stylizacji amerykańskich marek w Europie (poza wspominanym Oplem) widać u luksusowych marek brytyjskich, które w latach 60. nawiązywały do klasycznych pojazdów przedwojennych to w latach 70. zaczęły przypominać ich krążowniki amerykańskich szos (Rolls-Royce, Jaguar).
Dziś marek amerykańskich jest znacznie mniej. Funkcjonują nadal Cadillac, Buick, Chevrolet, Ford, Lincoln, Chrysler, Dodge, a próby czasów nie wytrzymały takie jak Pontiac, Oldsmobile, Plymouth, Mercury, Imperial, DeSoto.
PODZIAŁ NA EPOKI ZE WZGLĘDU NA STYLISTYKĘ NADWOZIA
Podaję kilkanaście przykładów stylistyki (prospekty samochodowe, zdjęcia).
Lata 50.
Era skrzydlaków (druga połowa lat 50.)
[spoiler:2a230x14]Dodge Custom Royal 1957
Buick Roadmaster 1958
Lincoln Continental Mark III 1958
Chevrolet Impala 1958
Dodge Custom Royal 1959
Ford Fairlane 1959
Cadillac DeVille 1959
Cadillac Eldorado 1959
Imperial Crown 1959
Dodge Matador 1960
Imperial LeBaron 1960
[/spoiler:2a230x14]
Lata 60.
1. Schyłek skrzydlaków (początek lat 60.)
-wkrótce
2. Era lamp chowanych za grillem (druga połowa lat 60.)
[spoiler:2a230x14]Buick Riviera 1966
Cadillac Eldorado 1967
Buick Electra 1967
Mercury Cougar 1968
Chrysler 300 1969
Imperial Crown 1969
[/spoiler:2a230x14]
Lata 70.
1. Era okrągłych lamp (pierwsza połowa lat 70.)
[spoiler:2a230x14]Plymouth Barracuda 1971
Chevrolet Impala 1971
Pontiac Bonneville 1971
Buick Riviera 1971
Dodge Monaco 1972
Chrysler Newport 1972
Chrysler Cordoba 1975:
Ford Gran Torino 1975
[/spoiler:2a230x14]
2. Era kwadratowych lamp (druga połowa lat 70.)
[spoiler:2a230x14]Oldsmobile Cutlass 1976
Chrysler New Yorker 1976
Lincoln Continental 1977
Ford Thunderbird 1977
Pontiac Grand Prix 1977
Plymouth Fury 1977
Mercury Cougar 1977
Ford LTD II 1977
Cadillac Eldorado 1978
Chrysler Cordoba 1979
[/spoiler:2a230x14]
W chwili wolnego czasu edytuję post i dodam inne ciekawe samochody (np. Mustang, Camaro itp.).
Odpowiedz z cytatem
